Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, περίπου το 40% του πληθυσμού των χωρών της ΕΕ εκτίθεται σε θόρυβο προερχόμενο από την κυκλοφορία στους δρόμους, σε επίπεδα μεγαλύτερα των 55dB(A) και 20% εκτίθεται σε επίπεδα μεγαλύτερα των 65dB(A) κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πάνω από το 30% εκτίθεται σε επίπεδα θορύβου μεγαλύτερα των 55dB(A) κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η εκτεταμένη έκθεση σε θόρυβο έχει σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Σύμφωνα με το Ελληνικό λεξικό, ως θόρυβος νοείται ο δυνατός ήχος, όχι αρμονικός, που μας δημιουργεί ένα δυσάρεστο ακουστικό αίσθημα.
Ο θόρυβος στο χώρο εργασίας μπορεί να είναι επικίνδυνος και να οδηγήσει σε καταστρεπτικές επιπτώσεις. Συχνά οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον ύπνο λόγω των υψηλών επιπέδων θορύβου για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εκτός από την πρόκληση προβλημάτων ακοής, ο θόρυβος μπορεί να επηρεάσει την απόδοσή μας στην εργασία συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης προσοχής και συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια ανάγνωσης ή παραγωγής κειμένου. Επιπλέον ο θόρυβος μπορεί να είναι η αιτία ατυχημάτων λόγω παρεμβολών στην επικοινωνία, λάθος κατανόησης προφορικών οδηγιών και επισκίαση των ήχων ενός επερχόμενου κινδύνου.
Συχνά τα επίπεδα του θορύβου ξεπερνούν τις τιμές των ορίων σε πολλούς τομείς όπως η γεωργία, οι κατασκευές, οι επισκευές, η βιομηχανία τροφίμων και ποτών, η ξυλοτεχνία, τα χυτήρια ή η ψυχαγωγία. Το 2000, το 29% των εργαζομένων στην ΕΕ, δήλωσαν ότι εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα θορύβου τουλάχιστον για το ένα τέταρτο του συνολικού χρόνου και το 11% καθ’ όλη τη διάρκεια.
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές και εθνικές πηγές, βρισκόμαστε σε υψηλότερο κίνδυνο να εκτεθούμε σε υψηλά επίπεδα θορύβου σε περιπτώσεις πλήρους απασχόλησης χωρίς μόνιμη σύμβαση εργασίας ή ως νέοι εργαζόμενοι. Υποστηρίζουν ότι αυτές οι δυο ομάδες ανθρώπων λαμβάνουν λιγότερη πληροφόρηση σχετικά με θέματα υγείας και ασφάλειας, λιγότερη εκπαίδευση και λιγότερη επίβλεψη και επιτήρηση κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει και οι εργοδότες οφείλουν να παρέχουν την ίδια πληροφόρηση, εκπαίδευση και επίβλεψη σε όλους τους εργαζόμενους.
Ο μηχανισμός της ακοής
Ο ήχος είναι μια μορφή ενέργειας. Αυτή η ενέργεια μεταφέρεται μέσω του αέρα με κύματα. Το αυτί ανιχνεύει αυτά τα κύματα τα οποία εκλαμβάνονται ως ήχος ή θόρυβος. Όταν τα ηχητικά κύματα εισέρχονται στο εξωτερικό τμήμα του αυτιού, οι δονήσεις χτυπούν το τύμπανο του αυτιού και μεταδίδονται στο μέσο και εσωτερικό τμήμα του. Το μέσο αυτί έχει τρία μικρά οστά τα οποία ενισχύουν και μεταδίδουν τις δονήσεις που δημιουργούνται από τον ήχο στο εσωτερικό του αυτιού. Το εσωτερικό τμήμα του αυτιού έχει σχήμα κοχλία και είναι γεμάτο με υγρό και μικροσκοπικές τρίχες. Αυτές κινούνται με τις δονήσεις και μετατρέπουν τα ηχητικά κύματα σε νευρικούς παλμούς. Το αποτέλεσμα είναι η αντίληψη του ήχου. Η συνεχής έκθεση σε δυνατό θόρυβο καταστρέφει τα τριχίδια με συνέπεια την απώλεια της ακοής. Τα τριχίδια, κατ’ επέκταση και η ακοή δεν αποκαθίστανται, αφήνοντας μόνιμες βλάβες.
Ένα ντεσιμπέλ είναι η λογαριθμική μέτρηση της αναλογίας μεταξύ αριθμών και μετριέται με λογαριθμική κλίμακα, που σημαίνει ότι μικρές αλλαγές στον αριθμό των ντεσιμπέλ αναλογεί σε μεγάλη αλλαγή στην ποσότητα του θορύβου και στην πιθανή βλάβη στην ακοή ενός ατόμου.
Η ένταση του θορύβου μετριέται σε μονάδες ηχητικής πίεσης. Αυτές είναι γνωστές ως ντεσιμπέλ και εν συντομία γράφονται dB. Το A είναι η κλίμακα της έντασης των τόνων και χρησιμοποιείται στην αξιολόγηση περιβαλλοντικών θορύβων. Αυτή αναγράφεται ως dB (A).
Συνήθεις ήχοι
Ο θόρυβος μπορεί να προκαλέσει μια σειρά αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία συμπεριλαμβανομένης:
- Της προσωρινής απώλειας της ακοής από μικρής διάρκειας έκθεση σε υψηλά επίπεδα θορύβου, με την ακοή να επανέρχεται μετά από μια περίοδο ξεκούρασης
- Της μόνιμης απώλειας της ακοής μετά από παρατεταμένη έκθεση σε υψηλά επίπεδα θορύβου
- Της εμβοής – ενός σφυρίγματος στα αυτιά ή το κεφάλι
- Της αυξημένης αρτηριακής πίεσης και του στρες
- Της αϋπνίας, της κούρασης και άλλων προβλημάτων σχετιζόμενων με τον ύπνο
- Της αίσθησης απομόνωσης και παρεμβολών στην επικοινωνία στο χώρο εργασίας
- Της αδυναμίας αντίληψης ηχητικών σημάτων για επερχόμενο κίνδυνο λόγω πλεονάζοντος θορύβου
Παρακάτω αναφέρονται οι πηγές θορύβου, τα επίπεδα σε dB και οι επιπτώσεις στην υγεία:
Οι τεχνικές πλευρές
Υπάρχουν πολλοί όροι στην υγεία και την ασφάλεια όπως οι οδηγίες, οι κανονισμοί, οι νομοθεσίες, οι κώδικες καλής πρακτικής και τα πρότυπα. Μια οδηγία είναι δεσμευτική στο σύνολό της και υποχρεώνει τα κράτη μέλη να την ενσωματώσουν στην κρατική νομοθεσία μέσα σε προκαθορισμένα χρονικά πλαίσια. Μια οδηγία τίθεται σε εφαρμογή με τη δημοσίευσή της στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ.
Η ισχύουσα οδηγία για το θόρυβο στην εργασία στην Ευρώπη είναι η Οδηγία 1986/EEC για την έκθεση σε επαγγελματικό θόρυβο. Παρέχει προστασία σε όλους τους εργαζόμενους έναντι των κινδύνων που προκαλούνται από το θόρυβο. Στη συνέχεια τροποποιήθηκε το 2002 καθώς αποφασίστηκε η έκδοση νέας η οποία να καλύπτει τις ελάχιστες απαιτήσεις υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων από φυσικούς παράγοντες όπως οι δονήσεις. Σύμφωνα με το νέο κανονισμό 2016/425/ EU,ο θόρυβος μεταφέρθηκε στην Κατηγορία III – Πολύ σοβαρές επιπτώσεις, ειδική λίστα, σε σχέση με τις απαιτήσεις σε μέσα ατομικής προστασίας.
Παραδείγματα
Ο θόρυβος στην εργασία μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα υγείας. Το ακουστικό τραύμα ή ακουστικό σοκ προκαλείται από σύντομες εκρήξεις εξαιρετικά δυνατού θορύβου.
Η εμβοή προκαλείται από έκθεση σε υπερβολικό θόρυβο ο οποίος προκαλείται από τη χρήση μηχανημάτων π.χ. αλυσοπρίονα ή ακόμη και από τη δυνατή μουσική σε συναυλίες ή σε κέντρα διασκέδασης. Περιγράφεται ως ένα συνεχές κουδούνισμα ή βουητό στα αυτιά και συμβαίνει όταν τα τριχίδια μέσα στο αυτί καταστρέφονται λόγω του δυνατού θορύβου για μεγάλες χρονικές περιόδους. Τα τριχίδια αυτά δεν αναπληρώνονται αφήνοντας μόνιμους ενοχλητικούς θορύβους στα αυτιά.
Η προσωρινή απώλεια ακοής μπορεί να προκληθεί αμέσως μετά από έκθεση σε πολύ υψηλά επίπεδα θορύβου. Μπορεί να επανέρχεται μετά από ανάρρωση σε ήσυχο περιβάλλον. Με την πάροδο του χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της ακοής.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις για αρκετές μη ακουστικές επιπτώσεις που σχετίζονται με θορύβους μέτριου επιπέδου. Αυτές περιλαμβάνουν φωνητικά προβλήματα, στρες, καρδιαγγειακές παθήσεις και νευρολογικά θέματα. Ο θόρυβος σε χαμηλά επίπεδα που συνδέεται με βλάβες στην ακοή, μπορεί συχνά να προκαλέσει αλλαγές στο σώμα. Ακόμη και τα ασφαλή επίπεδα ήχου μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας αν συνδέονται με ψυχαγωγικές δραστηριότητες, αν διαταράσσουν την επικοινωνία και την ομιλία, αν παρεμβαίνουν σε νοητικές εργασίες που απαιτούν υψηλό επίπεδο προσοχής και συγκέντρωσης.
Ο ρόλος των εργοδοτών
Λόγω της υψηλής επικινδυνότητας του θορύβου, οι εργοδότες οφείλουν να εξετάζουν τους κινδύνους και να τους εξαλείφουν ή να τους μειώνουν. Τα μέσα προστασίας της ακοής δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως το μόνο μέσο προστασίας. Πρέπει να γίνονται μετρήσεις για τον έλεγχο ή τη μείωση του θορύβου. Οι μετρήσεις στο χώρο εργασίας πρέπει να στοχεύουν στη μείωση της έκθεσης, ώστε ο κίνδυνος απώλειας της ακοής να εξαλείφεται ή να μειώνεται. Οι έλεγχοι από τη διοίκηση και η εκπαίδευση μπορούν να φέρουν αλλαγές στο χρόνο εργασίας, σε διαδικασίες και κανόνες ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να τους ακολουθούν.
Όλα τα μέσα προστασίας της ακοής πρέπει να συνοδεύονται από έναν αριθμό κατάταξης ή αλλιώς SNR. Αυτός ο αριθμός παρέχει την εκτιμώμενη προστασία και δίνει στον εργαζόμενο προστασία για περίπου 38dB. Η προστασία υφίσταται όταν το μέσο προστασίας λειτουργεί σωστά. Κατά συνέπεια η εκπαίδευση των εργαζομένων στον χρόνο και τον τρόπο χρήσης είναι απαραίτητη.
Προστασία της ακοής μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ανθρώπους που υποφέρουν ήδη από βλάβες στην ακοή χωρίς να είναι ο μόνος τρόπος προστασίας από τον θόρυβο. Η επιβολή διαδικασιών στο χώρο εργασίας για τη μείωση ή την εξάλειψη των κινδύνων μπορεί να φανεί χρήσιμη. Ο θόρυβος στην εργασία παραμένει σημαντικός κίνδυνος και ως τέτοιος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους εργοδότες ώστε να λαμβάνονται και να εφαρμόζονται όλα τα απαραίτητα μέτρα.
Μπορείτε να δείτε την πλήρη γκάμα μέσων προστασίας της ακοής που παρέσει η Stop εδώ.